Η διαδικασία κατασκευής των αγγείων
Την κατασκευή, το πλάσιμο δηλαδή των αγγείων μπορούμε "τεχνικά" να την χωρίσουμε σε δύο κατηγορίες: στην κατηγορία των αγγείων που γίνοναι "μονόσυρτα" και αυτά που χτίζονται με "στομωσές".
Τα μονόσυρτα είναι τα μικρά αγγεία που φτιάχνονται μιά και έξω στον ποδοτροχό. Ο Αγγειοπλάστης παίρνει τον ανάλογο πηλό και αφού τον μαλάξει, δημιουγεί μιά μπάλα. Την τοποθετεί στο κέντρο του τροχού και αρχίζει το πλάσιμο.
Αφού "κεντράρει" τον πηλό μετά τον "ανοιγει" στη μέση. Με το ένα χέρι ή και μόνο με τα δάκτυλα απο την μέσα μεριά και με το άλλο απ' έξω, και ενώ ταυτόχρονα περιστρέφει τον τροχό με το πόδι του, πλάθει τον πηλό τραβώντας τον προς τα πάνω. Όταν φτάνει στο κατάλληλο ύψος άρχιζει την διαμόρφωση του σχήματος που θέλει να του δώσει και στο τέλος του φτιάχνει τα χείλη του.
Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται είναι ελάχιστα. Συνήθως κάποια ξύλινη γλυφίδα η "πελεκούδα", το σφουγγάρι και στο τέλος της κατασκευής με το χτένι και ίσως κάποιο ξυλάκι κάνει διακοσμητικά σχέδια.
Μετά την ολοκλήρωση της δημιουργίας, χωρίζει το αγγείο από τον τροχό κόβοντας το με το τέλι, και το μεταφέρει πάνω σε σανίδι για στέγνωμα. Αργότερα αφού στεγνώσει λίγο βάζει και τα "αυτιά" ή οποιαδήποτε άλλα διακοσμητικά πρόσθετα απο πηλό.
Τα μεγαλύτερα αγγεία είναι πρακτικά αδύνατο να γίνουν με τον παραπάνω τρόπο και γι' αυτό χτίζονται θα λέγαμε κομμάτι-κομμάτι με "στομωσες". Οι στομωσές είναι τα ζωνάρια που χτίζοντάς τα διαδοχικά το ένα πάνω στο άλλο δημιουργούμε τελικά τα αγγεία. Τα μεσαίου μεγέθους θα λέγαμε αγγεία όπως λαϊνες, σταμνιά, μεγάλες γλάστρες κουρούπια κλπ φτιάχνονται στον ποδοτροχό ενώ τα πιθάρια, μπογιατζοπίθαρα, ρούμπες, κορωνιοί και τα άλλα μεγάλα αγγεία φτιάχνονται στο τροχί.
Η διαδικασίας κατασκευής των πιθαριών που είναι και το χαρακτηριστικότερο δείγμα της Θραψανιώτικης αγγειοπλαστικής περιγράφεται εν συντομία παρακάτω.
Τα πιθάρια φτιάχνονται στα τροχιά άρα απαιτούνται τουλάχιστον δύο άτομα - ο μάστορας και αυτός που θα γυρίζει το τροχί - ο τροχάρης- για την κατασκευή τους. Αρχικά τοποθετούνται στα τροχιά οι πλάκες.
Πάνω στην πλάκα στο πρώτο τροχί φτιάχνεται ο πάτος που μαζί με την με την πρώτη "στομωσά" λέγονται "φύτεμα". Ακολουθούν τα φυτέματα στα επόμενα τροχιά.
Αυτό γίνεται προκειμένου να προλάβει εντω μεταξύ να στεγνώσει κάπως το πρώτο φύτεμα και να αποκτήσει ο πηλός τέτοια σκληρότητα που να μπορέσει να σηκώσει το βάρος της επόμενης στομωσάς.
Αλλωστε αυτός είναι και ο λόγος που τοποθετούνται 10 - 14 τροχιά μαζί στη σειρά.
Για την δημιουργία της στομωσάς ο μάστορας αφού "κουρταλίσει" δηλαδή δώσει ένα μακρόστενο κυλινδρικό σχήμα στον πηλό εν συνεχεία τον τοποθετεί γύρω γύρω και πάνω απο την προηγούμενη στομωσά.
Ακολουθεί το πλάσιμο δηλαδή το "σήκωμα" του κυλινδρικού αυτου σχήματος και μετατροπής του σε ομοιόμορφο ζωνάρι -στομωσά- που προκειμένου να το συγκρατήσει όσο είναι ακόμα νωπό το τυλίγει συνήθως 2-3 φορές με σπάγγο.
Αμέσως πηγαίνει στο επόμενο στη σειρά πιθάρι για να βάλει και εκεί την επόμενη στομωσά.
Συνήθως το σύνολο απο στομωσές που απαιτείται για την δημιουργία ενός πιθαριού είναι έξι μαζί με το φύτεμα.
Ετσι διαδοχικά χτίζονται και τα 10-14 πιθάρια χωρίς να χάνεται πολύτιμος χρόνος περιμένοντας το στέγνωμα της κάθε στομωσάς.
Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί συνήθως είναι ξύλινες γλυφίδες και το σφουγγάρι. Σε όλη αυτή την διαδικασία ο τροχάρης που κάθεται κάτω γυρίζει τα τροχιά χρησιμοποιώντας με τον μάστορα ένα δικό τους κώδικα επικοινωνίας.
Μετά την ολοκλήρωση των πιθαριών σειρά έχει η διακόσμηση. Στα περισσότερα σημεία που ενώνονται οι στομωσές τοποθετούνται διακοσμητικές λωρίδες απο πηλό στις οποίες μετέπειτα σχηματίζουν αυλακώσεις. Αυτές είναι οι χαραχτηριστικές ζώνες που παρατηρούμε αμέσως σε ένα πιθάρι. Επιπρόσθετα σχέδια, ίσιες και κυματιστές γραμμές γίνονται με κομμάτι χτένας, καρόλι, ή μικρές ξύλινες γλυφίδες. Η τελευταία πινελιά θα λέγαμε είναι η τοποθέτηση των αυτιών του πιθαριού.
Τα πιθάρια αφού στεγνώσουν (στο ανοιχτό εργαστήριο χρειάζεται όλη νύχτα) αφαιρούνται πάνω απο τα τροχιά με τις πλάκες και περιμένουν να στεγνώσουν τελείως για το καμίνιασμα.
Η ποιότητα ενός πιθαριού εξαρτάται απο πολλούς παραμέτρους. Την ποιότητα κατ΄ αρχήν του χώματος που φτιάχτηκε ο πηλός, την τέχνη του μάστορα αλλα και το καμίνιασμα του.
Ενα βασικό χαρακτηριστικό των πιθαριών είναι ότι οι πιθαράδες αναγνωρίζουν απο τον τρόπο κατασκευής του ακόμα και το "χέρι" του μάστορά που το έφτιαξε.